25. urodziny Rzeczpospolitej Polskiej

4 czerwca 2014 r. w całej Polsce świętowaliśmy 25. rocznicę wyborów ’89 i spektakularne zwycięstwo „Solidarności”. Chcieliśmy, by było to święto wszystkich obywateli cieszących się wolnością. Z tej okazji przygotowaliśmy dla mieszkańców Torunia i nie tylko serię wydarzeń upamiętniających rocznicę demokratycznych przemian.

1. Kabina Wolności, obecna przez cały dzień na Placu Rapackiego w Toruniu. Mógł do niej wejść każdy, kto pamiętał wydarzenia roku 1989, by zapisać swoje wspomnienia w pamiątkowej księdze. Wielu z tej możliwości skorzystało. Był wśród nich m.in. Prezydent Miasta Torunia - Pan Michał Zaleski oraz Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego – Pan Piotr Całbecki. Swoje wpisy zostawiły też inne znane osobistości Torunia i działacze opozycyjni, m.in. wicemarszałek senatu RP VIII kadencji Jan Wyrowiński, poseł Antoni Mężydło, poseł Jan Krzysztof Ardanowski, działacz ruchów chłopskich Michał Grabianka oraz wielu torunian i turystów, którzy chcieli podzielić się swoimi doświadczeniami budowania wolnej Polski.

Co wpisywali do księgi?

- Wybory 4 czerwca 1989 roku były jednym z najważniejszych wydarzeń w moim życiu. Byłem członkiem Okręgowej Komisji Wyborczej w Toruniu, z ramienia Komitetu Obywatelskiego. Wspomagałem też Solidarność w prowadzeniu kampanii wyborczej. To był czas nieprawdopodobnego entuzjazmu. Wszyscy wiedzieliśmy, że wygramy. I wygraliśmy – napisał prof. dr hab. Wojciech Polak, profesor UMK, autor wielu książek o opozycji antykomunistycznej w czasach PRL-u.

- Wybory 4 czerwca 1989 roku były pierwszymi, w których zdecydowałem się wziąć udział. Wcześniejsze, choć byłem pełnoletni i miałem prawo wyborcze, na znak protestu przeciwko władzy komunistycznej, bojkotowałem. Marzenia związane z tymi częściowo wolnymi wyborami były wielkie – wspominał z kolei Jan Krzysztof Ardanowski, w l. 80 działacz opozycji demokratycznej, obecnie poseł na sejm RP.

W księdze znalazły się też wpisy oceniające rzeczywistość po 1989 roku – część z nich bardzo krytyczna.

- Jednak wszystko to, co robiliśmy jako społeczeństwo po 4 czerwca 1989 robiliśmy już na własny rachunek w ramach demokratycznej i niepodległej Najjaśniejszej Rzeczpospolitej –  podsumowuje Jan Wyrowiński.

2. Urny wyborcze – zapraszaliśmy przechodniów do składania życzeń wolnej Polsce w dniu jej 25 urodzin. Zebraliśmy 289 ankiet, które zostały wrzucone do rozstawionych na Placu Rapackiego urn wyborczych ‘89. Mieszkańcy wybierali jedną najważniejszą sprawę, jakiej życzą swojej Ojczyźnie w 25. rocznicę demokratycznych przemian.

Spośród siedmiu możliwych opcji, najczęściej wybierano pracę dla obywateli. Takie życzenie miało 23,6% respondentów. Nic dziwnego, nie mając pracy, a co za tym idzie, środków na utrzymanie, trudno cieszyć się wolnością.

Na drugim miejscu torunianie życzyli Polsce kompetentnych i odpowiedzialnych polityków. Na tę pozycję padło 17% głosów.

Niewiele mniej, bo 15,9% respondentów zagłosowało na wolność. Polacy mają doświadczenie systemu zniewolenia i kontroli sprzed 1989 roku, dlatego teraz szczególnie cenią sobie wolność i swobody obywatelskie.

Poza podium, ale również wysoko, znalazło się bezpieczeństwo - osiągając 14,2% głosów. Zaraz obok uplasowały się równe szanse dla wszystkich zdobywając 13,2% głosów.

Przedostatnia rzecz, na którą mieszkańcy zwrócili uwagę, to aktywne społeczeństwo obywatelskie. Zagłosowało na nie 10,1%osób. Najmniej głosów, bo tylko 6%, przypadło na współpracę rządzących.

3. Upominki – skoro świętowaliśmy urodziny wolnej Polski, to musiały być balony i prezenty. Wolontariusze TŁOKA rozdawali na Placu Rapackiego solidarnościowe gadżety: koszulki, torby, baloniki, pamiątkowe pocztówki i przypinki – po to, aby torunianom udzieliła się atmosfera radosnego święta, ale też by skłonić do refleksji nad kształtem dzisiejszej Rzeczpospolitej.

4. Kolejne wydarzenie realizowane przez Ośrodek Tłok z okazji 25. rocznicy wyborów – tym razem już poza obszarem Torunia – to geocachingowa seria „25 lat wolności” przybliżająca historię przemian roku 1989 w formie zabawy w poszukiwanie skarbów. W różnych częściach województwa kujawsko-pomorskiego ukryto serię skrytek (tzw. geocache) nawiązujących do historii PRL-u i przemian roku 1989. Na stronie www.geocaching.com podawane były ich koordynaty GPS wraz z opisem przemian 1989 r. oraz różnych elementów PRL-owskiej rzeczywistości, do których skrytki nawiązują, a także ilustrującymi tamte czasy i wydarzenia zdjęciami.  Z opisów można się było między innymi dowiedzieć, jaka firma stolarska zbudowała Okrągły Stół, kto zaprojektował słynny plakat „W samo południe”, kto jest twórcą loga Solidarności i tzw. solidarycy, jak wyglądała kampania wyborcza w 1989 roku. Zadaniem uczestników zabawy było odnalezienie skrytek i odnotowanie tego na stronie geocaching.com.

Geocachingowa seria „25 lat wolności” i happening „Kabina Wolności” zostały przygotowane przez Stowarzyszenie Kujawsko-Pomorski Ośrodek Wsparcie Inicjatyw Pozarządowych Tłok w ramach Inicjatywy RAZEM’89. To seria działań inicjowanych przez organizacje pozarządowe z różnych części Polski. Ich celem było przypomnienie historycznych wydarzeń, które znalazły swoją kulminację w wyborach 4 czerwca 1989 roku, oraz refleksja nad tym, co się udało, a co należałoby poprawić po ćwierć wieku budowy nowego Państwa.

25. rocznicę czerwcowych wyborów chcieliśmy świętować w sposób twórczy i radosny, ale też krytyczny. Spotykaliśmy się z różnymi głosami obywateli - zadowolonych i narzekających na obecną rzeczywistość. Zarówno jedne, jak i drugie opinie powinny motywować nas do tego, by brać sprawy w swoje ręce i własnoręcznie kreować świat wokół nas tak, by każdy obywatel mógł cieszyć się wywalczoną i upragnioną WOLNOŚCIĄ.

Geocachingową serię „25 lat wolności” i „Kabinę Wolności” sfinansowano z dotacji Fundacji im. Stefana Batorego.